Skarga pauliańska

Skarga pauliańska

hammer-802303_640Niewypłacalność dłużnika ma miejsce wówczas, gdy nie ma możliwości wywiązania się przez dłużnika z zaciągniętych zobowiązań finansowych. Powstaje ona wskutek świadomego postępowania dłużnika, który pozbywa się własnego majątku, żeby uniknąć wykonania swoich obowiązków względem wierzycieli. Przepisy Kodeksu Cywilnego w art.527-534 podnoszą kwestię tzw. skargi pauliańskiej, mającej na celu ochronę wierzycieli przed niewypłacalnością dłużnika.

Wyjaśniając to na przykładzie, przyjmijmy hipotetycznie, że osobie A na podstawie wyroku sądowego przysługuje wierzytelność pieniężna względem osoby B w wysokości 200 tysięcy złotych. Wówczas osoba B, aby uniknąć w przyszłości egzekucji swojego majątku przenosi własność np. nieruchomości na swoją siostrę. Osoba B, wiedząc o zobowiązaniach w stosunku do osoby A, świadomie pozbywa się nieruchomości przenosząc własność na siostrę, a siostra zgadza się przyjąć nieruchomość znając okoliczności sprawy. W takiej sytuacji osoba A, jako wierzyciel, ma prawo skorzystać z prawa ochrony wynikającej z art.527 § 1KC i żądać uznania tej czynności za bezskuteczną wobec jej osoby. Jednak to wierzyciel musi udowodnić okoliczności zaskarżonej czynności prawnej, a więc udowodnić, że osoba trzecia jest osobą bliską lub działała w złej wierze.

Bliskim stosunkiem są nie tylko więzi rodzinne, ale też uczuciowe m.in. przyjaźń, a nawet wdzięczność, to także bliskość, która sugeruje, że osoba trzecia mogła wiedzieć o sytuacji finansowej i motywach działania dłużnika. Jednakże ustalenie stosunku bliskości jest nieco trudniejsze i zależy od oceny zaistniałych okoliczności w danym przypadku.

Innym krokiem zmierzającym do ustalenia zaskarżenia czynności prawnej, w myśl art.527 § 4 KC, jest domniemanie, iż osobę trzecią wiążą z dłużnikiem stosunki gospodarcze i wie ona o materialnej sytuacji swojego kontrahenta oraz motywie zawieranej umowy. Wierzyciel wówczas powinien wykazać, że osoba trzecia w chwili zawierania takiej umowy pozostaje w stałym stosunku gospodarczym z dłużnikiem.

Skuteczne dochodzenie ochrony polega na złożeniu do sądu przez wierzyciela skargi pauliańskiej – wierzyciel ma na to 5 lat, od dnia dokonania czynności prawnej przez osobę trzecią.

Wierzyciel składając pozew do sądu powinien:
– wskazać wierzytelność (która podlega ochronie) i podać jej wysokość;
– żądać uznania za bezskuteczną czynność prawną swojego dłużnika i osoby trzeciej;
– oznaczyć, jaka to czynność prawna dłużnika i osoby trzeciej;
– inne konieczne informacje dotyczące zaskarżenia.

Jeżeli zdarzy się, że osoba trzecia dokonała dalszych czynności, a więc w naszym hipotetycznym przypadku rozporządzenia nieruchomością i przepisaniu jej na czwartą osobę, to wówczas wierzyciel ma prawo wystąpić z pozwem przeciwko czwartej osobie i żądać również uznania tej czynności prawnej za bezskuteczną wobec swojej osoby.

Także w tym przypadku należy wykazać przed sądem wiedzę na temat osoby czwartej i celowość jej działania, aby uzasadnić uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną.

Na podstawie art.527 KC wydany wyrok sądowy umożliwia wierzycielowi (stronie powodowej) przeprowadzenia egzekucji z majątku osoby trzeciej, ale z tytułu zobowiązania istniejącego po stronie dłużnika na podstawie tytułu wykonawczego przeciwko temu dłużnikowi.